Circuitos cortos de producción y abastecimiento de alimentos en la pandemia:

protocolo de investigación

Autores/as

DOI:

https://doi.org/10.26512/sersocial.v23i48.32277

Palabras clave:

abasteciminento de alimentos; circuitos cortos; protocolo metodológico; pandemia.

Resumen

La pandemia de COVID-19, que comenzó en todo el mundo a fines del primer trimestre de 2020, y que pronto estuvo acompañada por la consiguiente necesidad de imponer medidas de aislamiento social, condujo a un conjunto amplio y complejo de dificultades alimentares. La naturaleza inusual del fenómeno para la sociedad contemporánea, así como su inevitabilidad y la universalidad de su amplitud social, condujeron a interrupciones drásticas y profundas en los flujos de abastecimento de alimentos, que exigió  atención y medidas correctivas de emergencia. En este contexto, los circuitos cortos de producción y abastecimiento de alimentos se han convertido en alternativas muy demandadas, como soluciones viables y productivas en resultados en el corto plazo. La presente propuesta teórico-metodológica para un protocolo de investigación tiene como objetivo guiar la exploración crítica del legado social de estas experiencias de abastecimiento de alimentos, la perspectiva analítica de las innovaciones introducidas, las lecciones aprendidas y el potencial para su replicabilidad como tecnologías sociales relevantes y posibles alternativas a sistemas alimentarios tradicionales

Descargas

Los datos de descargas todavía no están disponibles.

Citas

ADAMS, P. Geographies of media and communication. New Jersey, EUA: Wiley-Blackwell, 2009.

ASSOCIAÇÃO BRASILEIRA DE BARES E RESTAURANTES (ABRASEL). 40% dos bares e restaurantes deverão fechar durante pandemia em São Paulo, diz Abrasel. Disponível em:https://sp.abrasel.com.br/noticias/noticias/40-dos-bares-e-restaurantes-deverao-fechar-durante-pandemia-em-sao-paulo-diz-abrasel/. Acesso em 19 jun. 2020.

BÁRCENA, A.; BERDEGUÉ, J. Cómo evitar que la crisis del COVID-19 se transforme em uma crisis alimentaria: acciones urgentes contra el hambre en America Latina e el Caribe. Informe COVID-19. Roma: CEPAL/FAO, jul. 2020.

BAUMFELD, C. M. A experiência das feirinhas da FAMERJ ”“ significado e limites do abastecimento direto e atitudes face ao aparelho de Estado. In: MINAYO, N. C. S. (Org.). Raízes da fome. Petrópolis: Vozes, 1987.

BENINI, M. L. A.; SILVA JÚNIOR, R. D. Traçando possibilidades metodológicas para os desafios dos estudos do consumo na agroecologia. Estudos Sociedade e Agricultura, v. 27, n.2, p. 352-370, jun./set. 2019.

BOSCH, N. V. Teorias feministas e pós-feministas de las tecnologias. In: ACSUR-Las Segovias. Se buscan mujeres #activistas (Kit de formación: Género, TIC y activismo). Madri: ACSUR-Las Segovias, 2013. Disponível em: http://www.x0y1.net/KIT_CAST_6-1.pdf .Acesso em 28 de junho de 2020.

BOURDIEU, P.; CHAMBOREDON, J.; PASSERON, J. Ofício de sociólogo: metodologia da pesquisa na sociologia. Petrópolis, RJ: Vozes, 2010.

CANCLINI, N. G. Consumidores e cidadãos ”“ conflitos multiculturais da globalização. Rio de Janeiro: UFRJ, 1996.

CARROLL, B. E.; FAHY, F. Locating the locale of local food: the importance of context, space and social relations. Renewable Agriculture and Food Systems, v. 30, n.6, p. 563-576, 2015.

CASTAÑEDA, M. Ambientalização e politização do consumo nas práticas de compras de orgânicos. Caderno CRH, v. 25, n. 64, p. 147-160, jan./abr. 2012.

COMITÊ GESTOR DA INTERNET NO BRASIL”“ CGI.br. Pesquisa sobre o uso das tecnologias de informação e comunicação nos domicílios brasileiros: TIC Domicílios 2018. São Paulo: CGI.br, 2019.

CONFEDERAÇÃO NACIONAL DA AGRICULTURA (CNA); SERVIÇO NACIONAL DE APRENDIZAGEM RURAL (SENAR). A feira de hortifrúti livre do coronavírus. Brasília: CNA/SENAR, 2020.

ESCOSTEGUY, A.C. (Coord.). As tecnologias de comunicação no cotidiano de famílias rurais: (re)configurações de uma ruralidade. Santa Cruz do Sul: EDUNISC, 2019.

ESCOSTEGUY, A.C.; SIFUENTES, L.; BIANCHINI, A. O uso de tecnologias por famílias de agricultoras: uma reflexão metodológica. Comunicação, Mídia e Consumo, v.13, n.38, p. 97-115, set./dez. 2016.

ESCOSTEGUY, A.C.; FELLIPI, A.C.T. Reconfigurações do espaço rural e do cotidiano familiar: os sujeitos e suas práticas com as tecnologias de comunicação. Redes, v.25, n.1, p. 211-231, jan./abr. 2020.

FISCHER, H.; BURTON, R. J. F. Understanding farm succession as socially constructed endogenous cycles. Sociologia ruralis, v. 54, n. 4, p. 417-438, 2014. Disponível em: https://onlinelibrary.wiley.com/doi/full/10.1111/soru.12055. Acesso em: 8 jun. 2019.

GONÇALVES, J.; MASCARENHAS, T. As várias faces do sistema alimentar e a experiência da Rede Brasileira de Consumo Responsável. In: GONÇALVES, J.; MASCARENHAS, T. (Org.). Consumo responsável em ação: tecendo relações solidárias entre o campo e a cidade. São Paulo: Instituto Kairós, 2017, p.71-87.

HERNÁNDEZ-FLORES, H.D. Del arado al celular. Apuntes sobre juventude y consumo en espacios rurales. Revista Euroamericana de Antropología, n.7, p. 71-94, 2019.

INSTITUTO BRASILEIRO DE GEOGRAFIA E ESTATÃSTICA - IBGE. Censo agropecuário de 2017. Disponível em:https://censos.ibge.gov.br/agro/2017/.Acesso em: 5 abr. 2019.

JUNQUEIRA, A. H. A Igreja entra no clima: comunicação, educação e consumo em “Sobre o cuidado da casa comum” - encíclica papal de Francisco. Comunicação, Mídia e Consumo, v. 15, n.44. set./dez. 2018.

JUNQUEIRA, A. H.; MORETTI, S. L. A. Comunidade que Sustenta a Agricultura (CSA): tecnologia social de venda direta de alimentos. Estudos Sociedade e Agricultura, v. 26.n.3, p. 517-538, out. 2018/ jan. 2019.

KATO, Y. Not just the price of food: challenges of a urban agriculture organization in engaging local residents. Sociological Inquiry, n 83, p. 369-391, 2008

LEMOS, A.; PASTOR, L.; OLIVEIRA, N. Wi-Fi Salvador: mapeamento colaborativo em redes sem fio no Brasil. Intercom. Revista Brasileira de Ciências da Comunicação, v. 35, n.1, p. 183-204, jan./jun. 2012.

MARTÃN-BARBERO, J. Dos meios à s mediações. Rio de Janeiro: UFRJ, 2003.

MARTÃN-BARBERO, J. Jesús Martín-Barbero: as formas mestiças da mídia. Entrevista com Jesús Martín-Barbero a Marluci Moura. Revista Pesquisa Fapesp, São Paulo, n. 163, p. 10-15, 2009. Disponível em: https://revistapesquisa.fapesp.br/. Acessado em: 28 jun. 2020.

MARTÃN-BARBERO, J. Dos meios à s mediações: três introduções. Matrizes, n. 1, v.12, p. 9-31, 2018.

NARCIZO, B. Produtor rural destrói toneladas de alimentos no cinturão verde de São Paulo. Folha de São Paulo, 18 de abril de 2020. Disponível em: https://www1.folha.uol.com.br/mercado/2020/04/produtor-rural-destroi-toneladas-de-alimentos-no-cinturao-verde-de-sao-paulo.shtml. Acesso em: 19 abr. 2020.

PORTILHO, F. A alimentação no contexto contemporâneo: consumo, ação política e sustentabilidade. Ciência e Saúde Coletiva, Rio de Janeiro, v. 16, n. 1, 2011.

PORTILHO, F.; BARBOSA, L. A adesão à “causa” rural e da agricultura familiar por consumidores e seus movimentos organizados. In: MARQUES, F. C.; CONTERATO, M. A.; SCHNEIDER, S. (Orgs.). Construção de mercados e agricultura familiar: desafios para o desenvolvimento rural. Rio Grande do Sul: Editora da UFRGS, 2016. p. 257-273.

SIEGNER, A.; SOWERWINE, J.; ACEY, C. Does urban agriculture improve food security? Examining the nexus of food access and distribution of uban produced foods in the United States: A systematic review. Sustainability, v. 10, n.9, set./ 2018.

VALADARES, A. A.; ALVES, F.; GALIZA, M.; SILVA, S. P. Agricultura familiar e abastecimento alimentar no contexto do covid-19: uma abordagem das ações públicas emergenciais. Nota Técnica IPEA n.69. Brasília: IPEA, abril 2020.

WOLTMANN, L. Desenvolvimento, extensão rural e gênero: O “social” e suas metamorfoses na Ascar. Contraponto, v. 4, n.2, p. 42-64, 2017.

Publicado

2021-01-22

Cómo citar

JUNQUEIRA, Antonio Hélio. Circuitos cortos de producción y abastecimiento de alimentos en la pandemia: : protocolo de investigación. SER Social, [S. l.], v. 23, n. 48, p. 53–75, 2021. DOI: 10.26512/sersocial.v23i48.32277. Disponível em: https://www.periodicos.unb.br/index.php/SER_Social/article/view/32277. Acesso em: 10 jun. 2024.

Número

Sección

Artigos Cientí­ficos - Temáticos