El modelo actual de desarrollo turístico al oeste del balneario La Paloma, Rocha, Uruguay. Tendencias, riesgos y propuestas

Authors

  • Isabel Gadino
  • Alejandro Brazeiro Dr. en Ecología. IECA/UdelaR, Montevideo, Uruguay.
  • Daniel Panario Ing. Agrónomo.IECA/UdelaR, Montevideo, Uruguay.
  • Ingrid Roche
  • Ofélia Gutiérrez

DOI:

https://doi.org/10.18472/SustDeb.v3n2.2012.8125

Keywords:

Coast, Urbanization, Environmental impacts

Abstract

This article analyzes the development model of the Atlantic coast of Uruguay and its capacity to preserve relevant ecosystem services. The chosen study area was Playa Solari ”“ Barra, one of the most important touristic spots of Uruguay (located in Laguna de Rocha, Rocha, Uruguay). This coastal zone has experienced important territorial changes during the last decades, with conflicts arising among traditional urban development for beaches, the recent strategies of rural-coastal tourism and natural and cultural heritage conservation strategies. The results show that the strong process of urban consolidation is negatively affecting the most important economic resources and ecosystem services in the study area, particularly those that directly promote touristic activities. For the last five years, the trend of urban development seems to point out towards an increase of the observed negative effects. Based on that evidence, this paper proposes specific strategies, particularly a new land use model, to revert negative impacts.

Downloads

Download data is not yet available.

Author Biographies

Isabel Gadino

Arquitecta, Magíster en Ciencias Ambientales. CURE/UdelaR, Maldonado, Uruguay.

Ingrid Roche

Arquitecta. Magíster en Urbanismo de la Universidad Nacional
Autónoma de México (UNAM). ITU/UdelaR, Montevideo, Uruguay.

Ofélia Gutiérrez

Geógrafa, Magíster en Ciencias Ambientales, IECA/UdelaR,
Montevideo, Uruguay.

References

CATALURDA, Cecilia; HEIDE, Daniel. Presentación Ordenanza Costera. Montevideo:
Documento DINOT-MVOTMA, 2004.
COSTANZA, Robert; FOLKE, Carl. Valuing ecosystem services with efficiency, fairness,
and sustainability as goals. En: Daily, G.C. (Eds.), Nature’s Services: societal
dependence on natural ecosystems. Washington, DC: Island Press. Cap. 4, 49”“68
pp. 1997.
CUNHA, Nelly, Da. El acercamiento turístico en la costa del Uruguay. Entre la
imprevisión y los intentos de regulación del espacio (1900-1950). Buenos Aires:
Actas del XIII Economic History Congress, (CD), 2002. (Paper).
DE ÁLAVA, Daniel. El cambio climático global y la zona costera: recomendaciones
para la gestión de un plan de manejo integrado. Canelones, Maldonado y Rocha.
Montevideo: UNCIEP, Facultad de Ciencias, UdelaR. 27 p. 1996.
DECRETO 12/2003 DE LA JUNTA DEPARTAMENTAL DE ROCHA. Plan de Ordenamiento
y Desarrollo Sustentable de la Costa Atlántica y modificativos. Rocha, 2003.
DILLON, Beatriz; COSSIO, Beatriz, LAUSIRICA, Claudia; POMBO, Daila; FILOMIA,
Lucrecia. Nuevos patrones de ocupación en una ciudad intermedia. El club de campo
la Cuesta del Sur Santa Rosa (La Pampa). Madrid: Grupo de Estudios sobre
Desarrollo Urbano. Documentos de Trabajo GEDEUR Nº 6, 25 p. 2009. Disponible
en: http://www.gedeur.es/documentostrabajo/Doc6_Dillon_Cossio.pdf
DUCROTOY, Jean-Paul. Threats to the coastal zone. Coastal portal. Disponible en:
http://www.coastalwiki.org/coastalwiki/Threats_to_the_coastal_zone. [accedido
06/06/2010]. 2008.
FAGÚNDEZ, César; LEZAMA, Felipe. Distribución Espacial de la Vegetación Costera
del Litoral Platense y Atlantico Uruguayo. Informe Freplata. Montevideo: Sección
Ecología, Facultad de Ciencias, UDELAR. 36 p. 2005. Disponible en: http://
elgateado.free.fr/mesdocuments/fagundezlezama.pdf
FISHER, Brendan; BATEMAN, Ian; KERRY TURNER, R. Valuing Ecosystem Services:
Benefits, Values, Space and Time. United Nations Environment Programme (UNEP).
Division of Environmental Policy Implementation (DEPI) Geneva: Ecosystem Services
Economics (ESE) Working Paper Series No. 3. 14 pp. 2011. Disponible en: http://
www. u n e p . o rg /ecosystemmanagement / Po r t a l s /7/Documents /
WP03_Valuing%20Ecosystem%20Services_UNEP.pdf
GHERMANDI, Andrea; NUNES, Paulo Augusto L.D.; PORTELA, Rosimeiry; RAO, Nalini;
TEELUCKSINGH, Sonja S. Recreational, Cultural, and Aesthetic Services from Estuarine
and Coastal Ecosystems. Treatise on Estuarine and Coastal Science, 12: 217-237.
2011. doi:10.1016/B978-0-12-374711-2.01212-2
GÓMEZ ERACHE, Mónica; CONDE, Daniel; VILLARMARZO, Roberto (Eds.).
Sostenibilidad de la gestión integrada en la zona costera del Uruguay. Montevideo,
EcoPlata-IDRC, 72 pp. 2010.
GÓMEZ PIVEL, María Alejandra. A costa atlântica uruguaia como um sistema
geomorfológico. Disertación (Maestría en Oceanografía Física, Química e Geológica),
Río Grande: Universidad Federal de Rio Grande. 91 p. 2001.
GONZÁLEZ BERNÁLDEZ, Fernando. Ecología y Paisaje. Madrid: Ed. Blume. 250 p.
1981.
GORFINKIEL, Denisse. The Economic Valuation of Coastal Areas: The Case of Uruguay.
Ocean Yearbook, 20: 411-34. 2006.
GUTIÉRREZ, Ofelia, PANARIO, Daniel. Dinámica geomorfológica de la desembocadura
del Arroyo Pando, Uruguay. Geografía histórica y SIG, análisis de tendencias
naturales y efectos antrópicos sobre sistemas dinámicos. Xeográfica. Revista de
Xeografía, Territorio e Medio Ambiente, 5: 107-126. 2005.
IPCC. Resumen para responsables de políticas. En: Cambio Climático 2007. Base de
Ciencia Física. Informe del Grupo de Trabajo I para el 4to Informe del Grupo
Intergubernamental de Expertos sobre Cambio Climático. (Solomon, S. D. Qin;
Manning, M.; Enhen, Z.; Marquis, M.; Averyt, K.B.; Tignos, M.; Miller, H. (Eds.))
Cambridge University Press, Cambridge, United Kingdom. 18 p. 2007. Disponible
en: http://www.ipcc.ch/pdf/assessment-report/ar4/wg1/ar4-wg1-spm-sp.pdf
KLAPPENBACH, Miguel Angel; SCARABINO, Victor. Al borde del mar. Montevideo:
Editorial Nuestra Tierra, Cuaderno Nº 2. 68 p. 1969. Disponible en: http://
www.periodicas.edu.uy/Nuestra_tierra/pdfs/Nuestra_tierra_02.pdf
LEDOUX, Laure; TURNER, R. Kerry. Valuing ocean and coastal resources: a review
of practical examples and issues for further action. Ocean & Coastal Management,
45(9”“10): 583”“616. 2002. doi:10.1016/S0964-5691(02)00088-1
LEY 10.723. Centros Poblados. 1946.
LEY 18.308. Ley de Ordenamiento Territorial y Desarrollo Sostenible. 2008.
MAB-UN. Inventario de Ecosistemas. Ecosistemas Costeros. En: Recursos Mundiales.
La gente y los ecosistemas: se deteriora el tejido de la vida. Programa El Hombre y
La Biósfera, Naciones Unidas. Cap. 2: 69-85 pp. 2002.
McGWYNNE, Lesley; McLACHLAN, Anton; RUST, Izak C. Ecology and Management
of sandy coasts. Institute for Coastal Research (University of Port Elizabeth, South
Africa). Report Nº 30, 83 p. 1992.
MORENO CASTILLO, Isabel. Manejo integral costero. Por una costa más ecológica,
productiva y sostenible. Palma de Mallorca: Universitat de les Illes Balears. Govern
de les Illes Balears. Colección Cooperació al Desenvolupament i Solidaritat, Vol. 3,
217 p. 2007.
OLSEN, Stepehn B. Frameworks and indicators for assessing progress in integrated
coastal management initiatives. Ocean and Coastal Management, 46: 347-361. 2003.
doi:10.1016/S0964-5691(03)00012-7
ORIVE, Luis Andrés. Paisajes rotos: artificialización y fragmentación del territorio.
Disponible en: http://www.lahaine.org/index.php?p=33046. Publicado en 24/9/2008.
[accedido 12/09/2010]. 2008.
PANARIO, Daniel; GUTIÉRREZ, Ofelia. La vegetación en la evolución de playas arenosas.
El caso de la costa uruguaya. Ecosistemas, Revista de la Asociación Española
de Ecología Terrestre, Vol 14, Nº 2, mayo - agosto. Disponible en: http://
www.revistaecosistemas.net/pdfs/95.pdf. 2005.
PANARIO, Daniel; GUTIÉRREZ, Ofelia. Dinámica y fuentes de sedimentos de las
playasuruguayas. En: Menafra, Rodrigo; Rodríguez, Lorena; Scarabino, Fabrizio;
Conde, Daniel (Eds.): Bases para la conservación y manejo de la costa Uruguaya.
Montevideo: Vida Silvestre Uruguay, pp. 21-34. 2006.
PENDLETON, Linwood; ATIYAH, Perla; MOORTHY, Aravind. Is the non-market
literature adequate to support coastal and marine management? Ocean & Coastal
Management, 50(5”“6): 363”“378. 2007. doi:10.1016/j.ocecoaman.2006.11.004
PROBIDES. Plan Director. Reserva de Biosfera Bañados del Este. Uruguay. Probides.
Rocha. 159 p. 1999. Disponible en: http://www.probides.org.uy
RAHMSTORF, Stefan; CAZENAVE, Anny; CHURCH, John A.; HANSEN, James E.;
KEELING, Ralph F.; PARKER, David E.; SOMERVILLE Richard C.J. Recent climate
observations compared to projections. Science, 316(5825): 709-709. 2007. Doi:
10.1126/science.1136843
SALAS, Erik. Planificación Ecológica Del Territorio. Guía Metodológica. Santiago de
Chile: Departamento de Investigación y Desarrollo de la Universidad de Chile -
Cooperación Técnica Alemana (GTZ). 90 p. 2002. Disponible en: http://
otas.gorerm.cl/Gore/Docs/DOC_PE.pdf
SHORT, Andrew D. (Ed.) Handbook of beach and shoreface morphodynamics. New
York: Wiley and Sons Ltd, 379 p. 1999.
SUBSECRETARÍA DE URBANISMO Y VIVIENDA DE LA PROVINCIA DE BUENOS AIRES.
Lineamientos Estratégicos para la Región Metropolitana de Buenos Aires. Buenos
Aires, Dirección Provincial de Ordenamiento Urbano y Territorial, Ministerio de
Infraestructura, Vivienda y Servicios Públicos, 393 p y anexos. 2007.
TURNER, R. Kerry; LORENZONI, Irene; BEAUMONT, Nicola; BATEMAN, Ian J.;
LANGFORD, Ian H.; McDONALD, Anne L. Coastal Management for sustainable
development: Analysing environmental and socio-economic changes on the UK coast. The Geographical Journal, 164(3): 269-281. 1998. Disponible en: http://
www.jstor.org/stable/3060616
WILLIAMS, A.T.; ALVEIRINHO-DIAS, João; GARCÍA NOVO, Francisco; GARCÍA-MORA,
M.R.; CURR, R.; PEREIRA, A. Integrated Coastal Dune Management: Checklist. Continental
Shelf Re-search, 21(18-19): 1937-1960. 2001. doi:10.1016/S0278-
4343(01)00036-X
ZOIDO NARANJO, Florencio. El paisaje y su utilidad para la ordenación del territorio.
En: Zoido Naranjo, Florencio; Venegas Moreno, Carmen (Coord.), Paisaje y
Ordenación del territorio, Consejería de Obras Públicas y Transportes, Junta de
Andalucía-Fundación Duques de Soria, pp. 21-32. 2002.

Published

2013-01-29

How to Cite

Gadino, I., Brazeiro, A., Panario, D., Roche, I., & Gutiérrez, O. (2013). El modelo actual de desarrollo turístico al oeste del balneario La Paloma, Rocha, Uruguay. Tendencias, riesgos y propuestas. Sustainability in Debate, 3(2), 21–39. https://doi.org/10.18472/SustDeb.v3n2.2012.8125

Issue

Section

Dossier

Similar Articles

1 2 3 4 5 6 7 8 9 > >> 

You may also start an advanced similarity search for this article.